Rize'de Çayın Tarihini Aydınlatan Arşiv, 1931 Yılını İşaret Ediyor

Rize'de ortaya çıkan yeni arşiv, Türk çayının tarihine ışık tutuyor. Bu belgeler, çayın bilinen tarihinin 1938 değil, 1931 yılına kadar uzandığını gösteriyor. 1934 yılında bugünkü Ziraat Bahçesi'nde işe başlayan Fen Memuru Rauf Başar'ın hazırlamış olduğu arşiv, çay üretiminin yanı sıra mandalina, portakal ve limon fidanlarının üretimini de içeriyor. Başar, bu fidanların halka ücretsiz dağıtıldığını belirtiyor. Ayrıca, çay üretiminin ilk yılında elde edilen 35 kilogram yaş çayın detayları da belgelerde yer alıyor. Rauf Başar’ın toprak analizleri sonucunda amonyum sülfat gübrenin yasaklanması gerektiğini belirttiği, fakat bu uyarının 2019 yılında dikkate alındığı ifade ediliyor.

Rauf Başar'ın Önemi

Araştırmacı-yazar Recep Koyuncu, çay tarihinin belgelerle 1931 yılına kadar geri gittiğini belirtiyor. Rauf Başar'ın çay tarımına katkıları olmasına rağmen literatürde adının geçmemesi dikkat çekiyor. Başar, 1934'te Ziraat'ta fen memuru olarak işe başlamış ve 1945'te vefat etmiştir. Koyuncu, Rize'nin tarımsal yapısı ile ilgili belgelerin aslında Rauf Başar tarafından hazırlandığını ortaya koyuyor. Arşiv, çay yetiştiricilerine yönelik pratik rehber niteliğindeki bir kitapçığı da içeriyor. Başar’ın amonyum sülfat gübrenin yasaklanması gerektiğine dair uyarıları, Rize'nin sel bölgesi olmasının önüne geçebilirdi. Ancak bu tavsiye, 70 yıl sonra dikkate alındı.

Belgelerin Korunması

Koyuncu, belgelerin korunmasının tarih açısından önemine değinerek, Rauf Başar’ın arşivinin kendilerine ulaştırıldığını ifade ediyor. 1934-1939 yılları arasında yapılan çalışmaların fotoğraflarına sahip olduklarını belirtirken, bu belgelerin Zihni Derin'in çalışmalarını da kapsadığını kaydediyor. Rize'deki çay tarımının tarihine dair önemli veriler sunan bu arşiv, çayın geçmişini yeniden şekillendiriyor.