Mustafa Bilici, Van’ın coğrafi ve stratejik önemine dikkat çekerek, tarihte birçok devletin bu bölgeye sahip olmak istediğini vurguladı. Urartu'dan Osmanlı’ya kadar çeşitli medeniyetlerin hâkimiyetinde kalan kentin, Osmanlı'nın son dönemlerinde yaşanan işgal ve Ermeni çeteleri tarafından yağmalandığını ifade etti. Bilici, bu süreçte pek çok tarihi izinin kaybolduğunu belirterek, Balkan Harbi'nden sonra Türkiye’nin Birinci Dünya Savaşı'na girdiğini hatırlattı. 1915 Ocak ayında, Van'dan Kafkas cephesine mühimmat taşımak için 120 çocuk, zorlu hava koşullarına rağmen cepheye ulaşmaya çalışmış, bu süreçte yalnızca 22’si hayatta kalabilmiştir. Ayrıca, Van vilayetinin 19. yüzyıl sonları ve 20. yüzyıl başlarında Ermeni faaliyetlerinin en yoğun şekilde görüldüğü yerlerden biri olduğunu kaydetti. Bu dönemde bazı Batılı devletlerden din adamları ve araştırmacıların bölgeye gelerek istihbarat ve misyonerlik faaliyetleri yürüttüğünü belirtti. 20 Nisan 1915 tarihinde Ermeni çetelerinin devlet kurumlarına saldırarak Müslüman mahallelerini ateşe verdiğini ve 14 Mayıs 1915’te Müslümanların büyük bir katliama uğradığını söyledi. 18 Mayıs 1915'te Rus birliklerinin Van’a girmesiyle şehirde büyük bir yıkım yaşandığını ifade etti. 1. Dünya Savaşı sırasında Van’ın birçok insanının can ve mal kaybına uğradığını ve sosyal yapının bozulduğunu belirtti. Van Kalesi'nin güneyindeki eski Van şehrinin tamamen yok olduğunu dile getirdi. 2 Nisan 1918’de işgale son verildiğinde ise halkın geri döndüğünde şehrin harabe halde olduğunu gördüğünü anlattı. Van, 30 binin üzerinde şehit vererek yüzyıllarca acının merkezi olmuştur. Ancak 1950 yılından itibaren şehirleşme sürecine girmiştir. Bilici, geçmişteki acı olayların halklar arasındaki ilişkileri olumsuz etkilediğini ve bu durumun günümüze kadar uzandığını belirtti. Geçmişten ders almanın günümüzü inşa etmekte önemli olduğunu vurguladı. Bu bağlamda, çözüm sürecinin Türkiye’nin 100 yıllık probleminin bir sonucu olduğunu ifade etti. "Birlik ve beraberlik içinde Van’ı huzurlu, hoşgörülü ve müreffeh bir şehir yapacağız" diyerek konuşmasını tamamladı.
Kaynak: Mersin Haber + IHA